Το γρήγορο και εύκολο αδυνάτισμα αποτελεί για πολλούς μεγάλο δέλεαρ και κυρίως γι’ αυτούς που δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν ουσιαστικές και μακροπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Σε αυτούς συνήθως απευθύνονται διάφορες «ανορθόδοξες» δίαιτες αδυνατίσματος που συνήθως έχουν ως αποτέλεσμα γρήγορη επαναφορά του βάρους, αίσθημα αποτυχίας, αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και φυσικά σπατάλη χρημάτων. Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικές από τις κατηγορίες αυτών των διαιτών και πού βασίζεται η κάθε μία:

Δίαιτες με μαγικά τρόφιμα π.χ. «του γκρέιπφρουτ», «της λαχανόσουπας»: Αυτές οι μέθοδοι αποδίδουν ιδιότητες καύσης του σωματικού λίπους σε συγκεκριμένα τρόφιμα και προτείνουν συχνή κατανάλωσή τους έως και μονοφαγία με αυτά. Στην πραγματικότητα κανένα τρόφιμο δεν έχει λιπολυτικές ιδιότητες. Δίαιτες αυτού του τύπου στερούν την ποικιλία και την επάρκεια στη διατροφή καθώς τρώγοντας μόνο από αυτά το άτομο στερείται πολλών θρεπτικών συστατικών από άλλα τρόφιμα. Το αδυνάτισμα έρχεται ως συνέπεια της μειωμένης θερμιδικής πρόσληψης λόγω αποκλεισμού ομάδων τροφίμων και λόγω της απέχθειας που αναπτύσσεται στα εν λόγω «μαγικά» τρόφιμα με αποτέλεσμα το άτομο να τρώει όλο και λιγότερο.

Δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες και υψηλής περιεκτικότητα πρωτεΐνης: Από τις πρώτες και πιο γνωστές είναι η «δίαιτα Attkins». Παρέχουν αρχικά μέχρι 20 γραμμάρια υδατανθράκων και στη συνέχεια μέχρι 50 ενώ, ενδεικτικά, με βάση τα πρότυπα τη μεσογειακής διατροφής, μια δίαιτα 2000 θερμίδων περιλαμβάνει τουλάχιστον 250 γρ. Αποκλείουν πολλά τρόφιμα κυρίως αμυλούχα, φρούτα και λαχανικά. Τα μεγάλα ποσά πρωτεΐνης που παρέχουν αυξάνουν το αίσθημα του κορεσμού και προκαλούν απώλεια υγρών από το σώμα στην οποία οφείλεται και η μεγάλη απώλεια βάρους. Επιπλέον, η έλλειψη υδατανθράκων προκαλεί κέτωση, μια μεταβολική διαδικασία που καταστέλλει την όρεξη. Αυτού του τύπου οι δίαιτες έχουν παροδικό αποτέλεσμα ενώ παράλληλα αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο λόγω της αυξημένης περιεκτικότητάς τους σε ζωικό λίπος.

Δίαιτες με πολλές φυτικές ίνες και πολύ λίγες θερμίδες: Πρόκειται για τον αντίποδα της προηγούμενης κατηγορίας. Παρέχουν δηλαδή μικρά ποσά πρωτεΐνης αφού στηρίζονται στη μεγάλη κατανάλωση φυτικών τροφίμων. Οι φυτικές ίνες συγκρατούν πολύ νερό κατά την πέψη δημιουργώντας κορεσμό. Επίσης, τρόφιμα με πολλές φυτικές ίνες (ολικής άλεσης, όσπρια, φρούτα, λαχανικά) έχουν λίγες θερμίδες αναλογικά με τον όγκο τους. Έτσι, θεωρητικά τρώει κανείς μεγάλη ποσότητα φαγητού με λίγες θερμίδες και χορταίνει. Παρόλα αυτά, πρόσληψη φυτικών ινών πέρα του φυσιολογικού (25-38 γρ/ ημέρα για τους ενήλικες) μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του εντέρου ή και αφυδάτωση αν δεν καταναλώνεται επιπλέον νερό. Πρέπει λοιπόν να υπάρχουν σε μια δίαιτα απώλειας βάρους αλλά χωρίς υπερβολές.

Δίαιτες με βάση την ομάδα αίματος: βασίζονται στην ύπαρξη ενώσεων πρωτεϊνικής φύσης στα τρόφιμα οι οποίες ονομάζονται λεκτίνες και οι οποίες υποτίθεται πως όταν έρθουν σε επαφή με το αίμα μιας συγκεκριμένης ομάδας αίματος προκαλούν την αντίδραση του σώματος και το «μπλοκάρισμα» του μεταβολισμού. Η αλήθεια είναι ότι οι λεκτίνες υπάρχουν σε διάφορα τρόφιμα, όμως απενεργοποιούνται κατά την παρασκευή του φαγητού ενώ μάλιστα το σώμα διαθέτει προσαρμοστικούς μηχανισμούς για την επιβίωση σε ξένες προς αυτό ουσίες. Οι δίαιτες που βασίζονται σε αυτή τη θεωρία καταλήγουν στον αποκλεισμό τροφίμων και για αυτό το λόγο είναι ανεπαρκείς.

Δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων, μόνο με υγρά: παρέχουν έως 800 θερμίδες την ημέρα υπό τη μορφή υγρών υποκατάστατων γευμάτων. Είναι ιδιαίτερα ελλιπείς και επικίνδυνες. Πρέπει να γίνονται μόνο υπό ιατρική επίβλεψη για συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις και για μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι οδηγούν σε μικρή απώλεια σωματικού λίπους και σε πολύ μεγάλη απώλεια μυϊκής μάζας. Η μη κανονική σύσταση της τροφής δε δίνει τη δυνατότητα εκπαίδευσης του ατόμου σε ένα σωστό τρόπο διατροφής.
Άλλες μέθοδοι «χωρίς δίαιτα»: παθητική γυμναστική με ηλεκτρόδια που «καίνε» το λίπος σε στοχευμένα σημεία του σώματος, κρέμες αδυνατίσματος κ.ά. Η αλήθεια είναι ότι ο λιπώδης ιστός αποτελεί αποθήκη ενέργειας η οποία χρησιμοποιείται από το σώμα όταν υπάρχει ανάγκη (έλλειψη ενέργειας λόγω υποθερμιδικής δίαιτας, αυξημένες ανάγκες λόγω άσκησης). Άλλες μέθοδοι όπως ζελατίνες/ ζώνες αδυνατίσματος κατά τη διάρκεια της άσκησης ώστε να αυξάνεται η εφίδρωση είναι εκτός από ανούσιες και επικίνδυνες. Η απώλεια βάρους είναι ουσιαστικά απώλεια ιδρώτα και το βάρος επανέρχεται άμεσα με τη φυσιολογική ενυδάτωση. Αποτελούν δε επικίνδυνες τακτικές αφού η αφυδάτωση που προκαλείται μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία.

Συμπερασματικά, μια μέθοδος απώλειας βάρους πρέπει να σας υποψιάζει όταν:

• Απαιτεί την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων με «μαγικές» ιδιότητες
• Απαγορεύει την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων ή μιας ολόκληρης ομάδας τροφίμων
• Περιλαμβάνει ασυνήθιστες ποσότητες τροφίμων ή περίεργους συνδυασμούς
• Υπόσχεται γρήγορη απώλεια βάρους
• Ισχυρίζεται ότι δε χρειάζεται σωματική άσκηση

Φαίνεται ότι η προσπάθεια απώλειας βάρους με μια από τις παραπάνω ή και άλλες ανορθόδοξες μεθόδους που κυκλοφορούν σε αφθονία, μπορεί να είναι από απλώς αναποτελεσματική έως και επικίνδυνη για την υγεία. Το βασικότερο τους μειονέκτημα είναι ότι δεν προάγεται η διατροφική αγωγή, η εκμάθηση δηλαδή του σωστού τρόπου χειρισμού της τροφής μέσα από μια ισορροπημένη και σωστά σχεδιασμένη διατροφή απώλειας βάρους. Έτσι, το άτομο δεν καταφέρνει να αλλάξει τις κακές συνήθειες που προκάλεσαν την αύξηση του βάρους και ξαναμπαίνει σε ένα φαύλο κύκλο αύξησης και μείωσής του από την αρχή, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο την υγεία του. Η απόφαση λοιπόν να χάσει κανείς τα περιττά κιλά του πρέπει να συνοδεύεται από συνειδητή προσπάθεια να αλλάξει τις συνήθειές του μη προσφεύγοντας σε μαγικές και πρόσκαιρες λύσεις.

 

 

Βιβλιογραφία

Du H, Feskens E. Dietary determinants of obesity. Acta Cardiol. 2010 Aug;65(4):377-86.

Sacks FM, Bray GA, Carey VJ et al. Comparison of weight-loss diets with different compositions of fat, protein, andcarbohydrates.  N Engl J Med. 2009 Feb 26;360(9):859-73.,